DTO mocht in opdracht van CASA een quickscan uitvoeren naar huisvestingsconcepten en vestigingsplaatsen voor eenpersoons huishoudens in Arnhem. Het huidige woonaanbod zou hierin onvoldoende voorzien en stelt corporaties en gemeente voor een probleem. De recente zoektocht naar huisvesting voor statushouders is hierin natuurlijk een belangrijke trigger.

Update woningvraagstuk
Arnhem moet dit jaar immers zo’n 400 statushouders – voornamelijk jonge alleenstaande mannen – opvangen en doet dit in eerste instantie in de Koepelgevangenis om ze dan verspreid te laten integreren in de hele stad. Op zich al een tamelijk uniek en prijzenswaardig standpunt maar wat deze opdracht voor een quickscan zo bijzonder maakt is dat er niet alleen gefocust wordt op de statushouder maar op het eenpersoons huishouden in het algemeen. Een groot deel van de huidige woningvoorraad is namelijk nog steeds gebaseerd op de doorstroomcyclus van het klassieke gezin met tweeëneenhalf kind: modale gezinswoning – studentenflat – starterswoning – wozoco. Toegenomen mobiliteit, mondialisering, een opeenvolging van crisissen maar ook een veranderende moraal hebben de groep woningzoekers uitgebreid met een groep die op zoek is naar kleine units en die hoogst onzeker is over zijn positie binnen zijn toekomstige omgeving: statushouders maar dus ook singles, gescheiden mannen en vrouwen, studenten, RIBW-ers, expats,.....Een hoogst dynamische groep die misschien juist meer dan andere woningzoekenden -door hun gedwongen solitair karakter- nood hebben aan contact, integratie maar door hun status van mogelijke passant hierin minder voorzien of uitgedaagd worden.

Repeterende integratie van permanente tijdelijkheid
Nu kan men moeilijk zeggen dat hiervoor de laatste tijd geen modellen zijn bedacht. De vluchtelingencrisis -en waarschijnlijk ook de nog steeds aanhoudende crisis bij de architecten- heeft er voor gezorgd dat een eindeloze reeks ontwerpen voor tijdelijke kleine units terug te vinden zijn: van het COA en Nederlandwordtanders met ‘a Home Away from Home’, de BNA met ‘Sense of Belonging’, de Heijmans-One, de Tiny Houses hype tot de ‘Better Shelter’ van IKEA. Maar ondanks de uitbreiding van het woningvraagstuk is er nog geen stedenbouwkundige oplossing bedacht. Het lijkt te blijven bij pappen en nathouden alsof deze groeiende groep van bewoners wel een hype woning mogen betrekken -misschien meer ter eer en glorie van de ontwerpers- dan een vaste plek in de stad. Het is tijd voor een herkenbare plek in de stad voor dit fenomeen van ‘repeterende integratie van permanente tijdelijkheid’. Niet zozeer architectuur maar organisatie.

De Nieuwe Herberg
We hoeven hierbij het wiel niet opnieuw uit te vinden. De herberg is lange tijd een beproefd concept geweest van urban design avant-la-lettre: een gastvrije plek, goed geïntegreerd in de omgeving waarbij de waard met zijn kennis van het lokale netwerk de spil was tussen passanten en de wijk. DTO wil het concept van de herberg als uitgangspunt nemen voor de huisvesting van deze dynamische groep bewoners.
Hierbij wordt gestart met een analyse van de wijk waarbij typische lokale karakteristieken, problemen of tekortkomingen worden opgespoord, zodat voor elke wijk de ideale ‘waard’ (een persoon/organisatie/ ontwerpoplossing), kan worden geselecteerd die zorgt dat de dynamiek van deze nieuwe bewoners kan worden ingezet voor de wijk.
Dit zou letterlijk kunnen door echt een nieuwe herberg (nieuwbouw-vernieuwbouw) in te richten met kleine woonruimten, een ‘gelagkamer’ voor activiteiten en een ‘waard’ die kan zorgen voor een mini sociaal netwerk tussen de gasten en wijkbewoners. Dit kan een oplossing zijn voor wijken met weinig eigen voorzieningen zoals Rijkerswoerd.
Of minder letterlijk door de ontbrekende basisonderdelen van de herberg verspreid in de wijk in te richten als een soort van netwerk. Neem nu de Burgemeesterswijk van Arnhem waar oudere koppels hun grote huis met tuin zouden moeten verlaten nu de kinderen de deur uit zijn. Je zou een gedeelte van de woning kunnen inrichten voor een student die tegen een voordelige huur kan helpen in de tuin of deze oudere generatie wegwijs maakt in de nieuwe media. Of Schuytgraaf, een vinexwijk met een populatie die bovenaan staat in de risicogroep van gestrande huwelijken. Organiseer hier een reeks tiny houses, natuurlijk liefst ontworpen door (ex) studenten van Artez of Han, zodat de alleenstaande ouder wel in de wijk kan blijven en de talrijke lege kavels een experimenteerruimte worden voor off-grid wonen.

Zo wordt de huisvesting van deze gestage stroom passanten een dynamische constante binnen de stad of wijk die de architectuur ontstijgt en actief mee kan spelen in de lokale wijkeconomie. Zeer zeker een moeilijkere opgave maar niemand heeft gezegd dat bouwen aan bloeiende wijken of huisvesten van deze specifieke groep nieuwe bewoners wordt opgelost met hype oneliners.